Η επίσημη τελετή για την ένταξη της Βυζαντινής Μουσικής – Ψαλτικής Τέχνης στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας της UNESCO, πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη.

Ρεπορτάζ-Φωτογραφίες: Αθηνά Κοροβέση

Ο «εθνικός» στόχος της διεθνούς αναγνώρισης της πολιτιστικής αξίας της βυζαντινής μουσικής, τον οποίο είχε θέσει η Ιεροψαλτική Κοινότητα προ οκταετίας, επισφραγίστηκε και επίσημα με ένα διήμερο εκδηλώσεων την Παρασκευή 21 και το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου 2020.

Η έναρξη του εορταστικού διημέρου κηρύχθηκε το βράδυ της 21ης Φεβρουαρίου, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα), παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, με μία λαμπρή τελετή κατά την οποία οι ήχοι της βυζαντινής μουσικής από τρεις βυζαντινές χορωδίες της χώρας πλημμύρισαν την ιστορική Αίθουσα των Συνεδριάσεων του Μεγάρου.

 

Η επίδοση του Πιστοποιητικού Εγγραφής από την Λίνα Μενδώνη

Κατά την τελετή, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, αφού απηύθυνε χαιρετισμό, επέδωσε στην Ομοσπονδία Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος, τον ανώτατο εκπρόσωπο της εν Ελλάδι Ιεροψαλτικής Κοινότητας, το Πιστοποιητικό Εγγραφής της Βυζαντινής Μουσικής – Ψαλτικής Τέχνης στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Το πιστοποιητικό επιδόθη στον Δημοσθένη Παϊκόπουλο, Πρωτοψάλτη στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Αιγάλεω – ο τελευταίος ίσως των Κωνσταντινουπολιτών που φέρουν μια μακρά κληρονομιά στην ψαλτική τέχνη.

 

Η Ψαλτική Τέχνη ως κορυφαίο στοιχείο του Ελληνισμού

Ανοίγοντας την εκδήλωση, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού μίλησε για την Ψαλτική Τέχνη στο πέρασμα των αιώνων, τονίζοντας την κορυφαία σημασία για την συμπερίληψή της στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNSESCO. Όπως τόνισε κατά τον χαιρετισμό της η κα Μενδώνη, “η ανάδειξη σε παγκόσμιο επίπεδο ενός κορυφαίου πολιτιστικού στοιχείου του Ελληνισμού, φέρνει ξεχωριστή χαρά σε όλους”.

Στη συνέχεια η κα Μενδώνη υπογράμμισε τη συμβολή της Βυζαντινής Μουσικής στον αναλλοίωτο χαρακτήρα της ελληνικής γλώσσας, υπογραμμίζοντας ότι η αδιάσπαστη συνέχειά της οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην δύναμη της Ψαλτικής Τέχνης αλλά και στην αγάπη με την οποία περιβάλλει ο ελληνικός λαός.

Επιπρόσθετα, η κα Μενδώνη αναφέρθηκε και στην κοινή υποψηφιότητα φακέλου με την Κύπρο για την εγγραφή της Ψαλτικής Τέχνης στην UNESCO, επισημαίνοντας ότι “η Ψαλτική Τέχνη διανύει μία τεράστια πολιτιστική διαδρομή δια μέσω των αιώνων, μέσα από την οποία αποτυπώνονται στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας των κατοίκων Ελλάδας και Κύπρου”.

Μεταξύ άλλων, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού τόνισε τα ακόλουθα:

“Η Ψαλτική Τέχνη, με ζωή πάνω από 2.000 χρόνια, είναι άρικτα συνδεδεμένη με την πνευματική ζωή της εκκλησίας και τη θρησκευτική λατρεία, και αναγνωρίζεται ως ένα σπουδαίο είδος φωνητικής τέχνης με εξέχουσα οικουμενική σημασία.[…] Αποτελεί τμήμα των κοινών εκκλησιαστικών παραδόσεων που αναπτύχθηκαν στον  γεωγραφικό χώρο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, της Ορθόδοξης Εκκλησίας Ελλάδας, Κύπρου, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σερβίας, Αλβανίας και των αραβόφωνων ορθόδοξων εκκλησιών.[…] Ως τέχνη αποτελεί έκφανση του βυζαντινού και μεταβυζαντινού πνεύματος και πολιτισμού, με επιδράσεις από την αρχαία ελληνική, τη συριακή και την εβραϊκή θρησκευτική παράδοση.”

 

Το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου

Έπειτα από τον χαιρετισμό της Υπουργού Πολιτισμού, ο Επίσκοπος Ανδρούσης π. Κωνστάντιος ανάγνωσε μήνυμα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β’, στο οποίο ο Μακαριώτατος τόνισε την σημασία των συλλογικών προσπαθειών και την αλληλεγγύης. “Πρόκειται για συντονισμένη προσπάθεια που αποδεικνύει ότι όταν θέλουμε, συνεργαζόμαστε για ένα κοινό σκοπό” τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος, συγχαίροντας την Ομοσπονδία Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος και την Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Κλείνοντας, ο Επίσκοπος Ανδρούσης π. Κωνστάντιος μετέφερε στους παρευρισκόμενους τις ευχές του Αρχιεπισκόπου ως εξής: “Για την Βυζαντινή Μουσική εγώ δε μιλήσω. Ας μιλήσουν οι προσευχές, οι ευχαριστίες, τα δάκρυα των στασιδιών. Το θαύμα της λατρείας χιλιάδων χριστιανών. Εύχομαι ο Άγιος Τριαδικός Θεός να φανερώνει στις συνειδήσεις των ανθρώπων όλου του κόσμου, την ομορφιά και την αξία της Βυζαντινής Μουσικής.”

 

Η λαμπρή διοργάνωση στην Παλαιά Βουλή

Η εκδήλωση της 21ης Φεβρουαρίου διοργανώθηκε από την Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΔΙ.ΝΕ.ΠΟ.Κ.) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την Ομοσπονδία Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος (ΟΜ.Σ.Ι.Ε.), και τελέστηκε υπό την Αιγίδα της Εθνικής Επιτροπής της UNESCO και του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου και πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου.

Στην τελετή παρέστησαν και απηύθυναν επίσης χαιρετισμό: ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Γέροντας Εφραίμ, η Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου και Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου κα Ισμήνη Α. Κριάρη, ο Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου κ. Κωνσταντίνος Γουλιάμος, ο Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικολογίας, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ κ. Αχιλλέας Χαλδαιάκης, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ κ. Απόστολος Νικολαΐδης, καθώς και ο πρ. υπουργός Παναγιώτης Κουρουμπλής, όντας λάτρης της ψαλτικής αλλά και ψάλτης. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία της η Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO κα Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η οποία απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό.

 

Οι τρεις συμμετέχουσες χορωδίες

Πέραν της ιστορικότητας της στιγμής της επίδοσης του Πιστοποιητικού, ιστορική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η συμμετοχή τριών χορωδιών που επιλέχθηκαν να πλαισιώσουν μουσικά την τελετή της 21ης Φεβρουαρίου, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Ειδικότερα, αυτές ήταν:

-H χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Θηβών με Χοράρχη τον κ. Αντώνη Τσαρουχά (Πρωτοψάλτη τού Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Θηβών και καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής στο Δημοτικό Ωδείο Θήβας)

-H χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Τρικάλων με Χοράρχη τον κ. Παναγιώτη Καλαμπάκα (Πρωτοψάλτης στον Μητροπολιτικό Ναό Αγ. Νικολάου Τρικάλων, έχοντας διδάξει στην Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών, και διατελέσει διευθυντής στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων)

-Ο «μικρός βυζαντινός χορός» της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος με Χοράρχη τον κ. Φώτιο Κετσετζή (Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, Διευθυντής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, Πρωτοψάλτης στο Δεξιό Αναλόγιο του Ιερού Ναού Αγίου Κωνσταντίνου Πειραιώς)

Στιγμιότυπο από την χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Θηβών με Χοράρχη τον κ. Αντώνη Τσαρουχά 

 

Οι βραβεύσεις των Χοραρχών

Η βραδιά έκλεισε με την  βράβευση των τριών Χοραρχών, κατά την οποία τιμήθηκαν με ένα αναμνηστικό δώρο. Πιο συγκεκριμένα:

-Ο Χοράρχης του Συλλόγου Ιεροψαλτών Θηβών κ. Αντώνιος Τσαρουχάς βραβεύτηκε από τον Επίσκοπο Ανδρούσης π. Κωνστάντιο.

-Ο Χοράρχης του Συλλόγου Ιεροψαλτών Τρικάλων κ. Παναγιώτης Καλαμπάκας βραβεύτηκε από τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Γέροντα Εφραίμ.

-και ο Χοράρχης του «μικρού βυζαντινού χορού» της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος κ. Φώτιος Κετσετζής βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο της ΟΜ.Σ.Ι.Ε. κ. Κωνσταντίνο Πολίτη, ο οποίος τόνισε την δοτικότητα των ανθρώπων που υπηρετούν την Ψαλτική Τέχνη.

 

Η δεύτερη ημέρα των εορτασμών

Το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου, ο Γέροντας Εφραίμ τέλεσε Θεία Λειτουργία και Ιερό Μνημόσυνο  στον Ιερό Ναό Αγίας Ζώνης Κυψέλης, για την ανάπαυση των ψυχών όσων τίμησαν την Ψαλτική Τέχνη, Διδασκάλων, Χοραρχών, Πρωτοψαλτών, Λαμπαδαρίων, Μελοποιών και των ευγενών ευεργετών της, με τη συμμετοχή πολυμελών χορών Αρχόντων Ιεροψαλτών και δασκάλων της Βυζαντινής Μουσικής.

 

Μία ιστορική αναδρομή

Η τελετή αποτέλεσε τη συνέχεια της ομόφωνης απόφασης που ελήφθη στη Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) κατά τη 14η ετήσια συνεδρίασή της, στις 9-14 Δεκεμβρίου 2019, στην Μπογκοτά της Κολομβίας.

Συγκεκριμένα στις 11 Δεκεμβρίου 2018, με την λόγω απόφαση-σταθμό, η Βυζαντινή Μουσική-Ψαλτική Τέχνη εισήχθη επισήμως στο διεθνές πολιτιστικό περιβάλλον, και όπως αναφέρθηκε, στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.

Το στοιχείο της Ψαλτικής Τέχνης εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2015. Ο φάκελος υποψηφιότητας εγγραφής κατατέθηκε από κοινού με την Κύπρο.

 

Πρώτη δημοσίευση: Politis Online

24/02/2020