Γράφει η Άρτεμις-Δήμητρα Κοροβέση

Μεταπτυχιακή φοιτήτρια Τμήματος Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

 

Προκειμένου να αναδειχθεί η σημαντικότητα της επιστήμης της Βιολογίας για την κοινωνία μας, είναι απαραίτητο προηγουμένως να ορίσουμε τι είναι η Βιολογία.

Βιολογία = βίος + λόγος

Η Βιολογία είναι η επιστήμη της ζωής!

Μελετά τη δομή, τη λειτουργία, την ανάπτυξη, την προέλευση, την εξέλιξη και την κατανομή των ζωντανών οργανισμών, καθώς και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών.

Η επιστήμη αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένα δέντρο που διαθέτει, αλλά και αποκτά άπειρα κλαδιά με το πέρας των χρόνων. Κάθε κλαδί χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολυπλοκότητα και απτή, διεπιστημονική γνώση, η οποία έχει αξιοποιηθεί ή οφείλουμε να την αξιοποιήσουμε στο μέλλον.

Το σύνολο αυτών των διαφορετικών κλαδιών λοιπόν, ή αλλιώς οι υποκατηγορίες της Βιολογίας, είναι πολυάριθμες. Η διάκριση των μεγαλύτερων κατηγοριών πραγματοποιείται πλέον με ένα υποκειμενικό κριτήριο, καθώς η συνεχής αύξηση των γνώσεων τείνει να ενοποιήσει και να αυξήσει τις αλληλοεπικαλύψεις των κατηγοριών αυτών. Στο γενικότερο λοιπόν πλαίσιο, οι μελέτες της Βιολογίας υπάγονται στις παρακάτω κατηγορίες:

• γενετική (genetics), μελετάει τα γονίδια, την γενετική ποικιλότητα και την κληρονομικότητα αυτών στους ζωντανούς οργανισμούς,
• κυτταρική βιολογία (cell biology), ασχολείται με την μελέτη της δομής των κυττάρων, της οργάνωσης των οργανιδίων που αυτά περιέχουν, των φυσιολογικών ιδιοτήτων τους, τις μεταβολικές διεργασίες, τα σηματοδοτικά μονοπάτια, τον κύκλο ζωής και τις αλληλεπιδράσεις των κυττάρων με το περιβάλλον τους,
• βιοχημεία (biochemistry), μελετάει τις χημικές διεργασίες που συμβαίνουν στους οργανισμούς και σχετίζονται με αυτούς,
• μικροβιολογία (microbiology), μελετάει τους μικροοργανισμούς (τους μονοκύτταρους, τους πολυκύτταρους ή τους ακυτταρικούς), όπως είναι τα βακτήρια, τα αρχαία, οι μύκητες, τα πρωτόζωα και οι ιοί.
• ζωολογία (zoology / animal biology), ασχολείται με την μελέτη του Βασιλείου των Ζώων,
• βοτανική (botany / plant biology), ασχολείται με την μελέτη του Βασιλείου των Φυτών,
• φυσιολογία (physiology), μελετάει τις λειτουργίες και τις δραστηριότητες των ζωντανών οργανισμών και των
• ταξινομική (taxonomy), ασχολείται με την διάκριση και την ονοματολογία των ομάδων διαφορετικών οργανισμών βασιζόμενοι στα κοινά χαρακτηριστικά που αυτά διαθέτουν,
• οικολογία (ecology), μελετάει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των οργανισμών και του περιβάλλοντός τους,
• εξελικτική βιολογία (evolutionary biology), ασχολείται με τις εξελικτικές διεργασίες που δημιουργούν την τεράστια αυτή ποικιλομορφία της ζωής, ξεκινώντας από έναν και μόνο κοινό πρόγονο,
• βιοπληροφορική (bioinformatics), αποτελεί τον κλάδο της Βιολογίας που στοχεύει στην ανάπτυξη μεθόδων και λογισμικών για την κατανόηση των βιολογικών δεδομένων.

Πλέον οι βιολόγοι, λόγω της συνταρακτικής αύξησης των μοριακών δεδομένων και πληροφοριών σε κάθε τομέα της Βιολογίας, όπως διατυπώθηκε και παραπάνω, αντιμετωπίζουν τις διάφορες βιολογικές αναλύσεις υπό το πρίσμα των περίφημων “-omics”:

• γονιδιωματική (genomics), αποτελεί μέρος της γενετικής, που ασχολείται με την ανάλυση ολόκληρου του γονιδιώματος ενός οργανισμού,
• μεταγονιδιωματική (metagenomics), χρησιμοποιεί την γονιδιωματική ανάλυση σε ολόκληρες βιοκοινότητες μικροβίων, παρακάμπτοντας την ανάγκη για απομόνωση και καλλιέργεια μεμονωμένων ειδών,
• μεταγραφωματική (transcriptomics), μελετάει το σύνολο των RNA μεταγραφών, τα οποία παράγονται από το γονιδίωμα κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες σε ένα κύτταρο,
• πρωτεομική (proteomics), αποτελεί την μεγάλης κλίμακας μελέτη των πρωτεϊνών, και ιδιαίτερα των δομών και των λειτουργιών τους,
• μεταβολομική (metabolomics), ασχολείται με τα προϊόντα των χημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν στον οργανισμό,
• φαρμακογονιδιωματική (pharmacogenomics), μελετάει το πως τα γονίδια επηρεάζουν την απόκριση του κάθε ανθρώπου στα φάρμακα.

Η παραπάνω μορφή κατηγοριοποίησης των δεδομένων έχει σκοπό τον συλλογικό χαρακτηρισμό και την ποσοτικοποίηση ενός συνόλου βιολογικών μορίων που μεταφράζεται στην δομή, την λειτουργία και την δυναμική των οργανισμών.

Η επιστήμη της Βιολογίας πλέον έχει μετεξελιχθεί σε μία επιστήμη που ενδιαφέρει τους πάντες. Η αλματώδης πρόοδος στην ελκυστική αυτή επιστήμη έχει διεγείρει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, ενώ καθημερινά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρονται όλο και περισσότερο στα επιτεύγματα της βιολογικής έρευνας και στις εφαρμογές της στην καθημερινή μας ζωή. Οι νέες αυτές ανακαλύψεις μπορεί να αφορούν καινοτόμα, αποτελεσματικά φάρμακα και θεραπείες διαφόρων σοβαρών ασθενειών, διαγνωστικές μεθόδους για το στάδιο και την εξέλιξη κάποιας νόσου, αλλά και την παραγωγή βιοτεχνολογικών προϊόντων, για την καταπολέμηση αναδυόμενων επιδημιών, την βελτίωση της γεωργικής ή κτηνοτροφικής παραγωγής, και άλλα.

Όσων αφορά την έρευνα για την αντιμετώπιση των ασθενειών έχουμε πλέον περάσει στην αντιμετώπιση αυτών υπό το πρίσμα της εξατομικευμένης ιατρικής. Η εξατομικευμένη ιατρική είναι ο χειρισμός των ιατρικών περιστατικών βάση των ατομικών χαρακτηριστικών του κάθε ασθενούς. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στις επιστημονικές ανακαλύψεις για το πως το μοναδικό μοριακό προφίλ και το γενετικό υπόβαθρο ενός ατόμου καθιστά το άτομο επιρρεπές σε ορισμένες ασθένειες. Με την ίδια έρευνα αυξάνεται η ικανότητά μας να προβλέψουμε ποιες ιατρικές θεραπείες θα είναι πιο ασφαλείς και αποτελεσματικές για κάθε ασθενή και ποιες δεν θα είναι. Η εξατομικευμένη ιατρική εφαρμόζεται ήδη για την αντιμετώπιση μιας ευρείας ασθενειών και παθολογικών καταστάσεων, με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Τα επόμενα χρόνια οι ανακαλύψεις των ερευνών αναμένονται πλήρως αποκαλυπτικές και ριζοσπαστικές ως προς τις εφαρμογές τους.

Κλείνοντας θα ήθελα να παραθέσω μία φράση του εξελικτικού βιολόγου Κάρολου Δαρβίνου:

«Το να υποθέσει κανείς ότι το μάτι, με όλα τα αμίμητα στοιχεία του για την προσαρμογή της εστίασης σε διάφορες αποστάσεις, για να δέχεται διαφορετικά ποσά φωτός και για την διόρθωση της σφαιρικής και της χρωματικής εκτροπής, θα μπορούσε να έχει σχηματιστεί μέσω της φυσικής επιλογής, φαίνεται, μπορώ να ομολογήσω ελεύθερα, παράλογο στο μέγιστο δυνατό βαθμό.»(Κάρολος Δαρβίνος 1872).

Αυτή είναι η πολυπλοκότητα της Βιολογίας!!!

 

Πρώτη δημοσίευση: ysterografa.gr

16/12/2017