Της Αθηνάς Κοροβέση
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, ακόμα και οι πιο δυσπροσάρμοστες με τα σημερινά δεδομένα σκέψεις, βρίσκουν έναν χώρο φιλοξενίας. Ίσως το πεδίο όπου το προηγούμενο ανταποκρίνεται περισσότερο, να είναι εκείνο της πολιτικής. Όταν δε, συνδυάζεται με τη φιλοσοφία, οι σκέψεις των αρχαίων ημών προγόνων αντηχούν κραυγαλέα στο μυαλό μας. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε.
«Η πολιτική δεν έχει σκοπό να εξουσιάζει, ούτε να εξυπηρετεί συμφέροντα, αλλά να υπηρετεί αξίες» έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες. «Η πολιτική εξυπηρετεί και αξίες και ένα συμφέρον, το δημόσιο συμφέρον», υποστήριζε ο Αριστοτέλης. Ενώ ο Σωκράτης, συνδέοντας την πολιτική με την ηθική, πίστευε στον στόχο της ηθικής βελτίωσης των πολιτών μέσω της πολιτικής.
Έχοντας ως κατευθυντήριες γραμμές τις εν λόγω αυθεντίες και βάσει των αξιών της πολιτικής τέχνης, η οποία υπαγορεύει το πράττειν από το λέγειν, θα αναρωτιέται κανείς με πόση σοφία ήταν εμποτισμένοι οι πρόγονοί μας. Μία σοφία, που στο πέρασμα των χιλιετηρίδων, σε πολλές πτυχές της σύγχρονης πολιτικής σκηνής δεν εντοπίζεται. Απεναντίας, παραβλέπεται ακόμη και η λογική ακολουθία των αρχών και των αξιών που ξεκίνησαν από τις έννοιες της πόλις-κράτους και της δημοκρατίας.
Από την πόλις-κράτος στη δημοκρατία και από εκεί στην ελευθερία και την ισότητα, για να ακολουθήσει η δικαιοσύνη, ο ορθός λόγος και ο σεβασμός των νόμων, σε μία αλληλένδετη ακολουθία. Κατά πόσο όμως η διασύνδεση αυτή εντοπίζεται στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες; Στα λόγια ίσως πάντοτε, στις πράξεις όμως (όπως απορρέει και από τη βαρύτητα που ενέχει το ρήμα “πράττω”), εξαρτάται πολλές φορές.
Το ίδιο ισχύει και για τις βασικές πολιτικές αξίες, όπου θα προσθέσουμε στο παραπάνω κάδρο, ως συνέχεια των εννοιών της ελευθερίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης, τον νόμο, το μέτρο, την συμμετοχή, και τέλος, τον διάλογο. Για να έρθουμε εκ νέου και να αναπολήσουμε εκείνη την μαγική ικανότητα των λέξεων να περιβάλλουν την πραγματικότητα με αισιόδοξα μηνύματα.
Δυστυχώς η πραγματικότητα, και συγκεκριμένα η πολιτική πραγματικότητα, είναι αρκετές φορές πολύ διαφορετική. Με πλείστα παραδείγματα από την (πολιτική) καθημερινότητα να το αποδεικνύουν, παρά τις αρκετές ατομικές και συλλογικές προσπάθειες για την ελαχιστοποίηση τέτοιων καταστάσεων.
Αρκούν μόνο λίγα λεπτά παρακολούθησης της δημόσιας τοποθέτησης των εκφραστών της λαϊκής βούλησης, για να καταρρίψουν όλες τις αξίες που περιγράφησαν πιο πάνω, και ταυτοχρόνως την παρακαταθήκη των δημοκρατικών αρχών της Αρχαίας Ελλάδας. Πολλές φορές ανεπιστρεπτί εις βάρος των αισθημάτων εμπιστοσύνης των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα. Με τον μεγαλύτερο κίνδυνο που αυτή η απόρροια ελλοχεύει, να είναι η αποστασιοποίηση της νέας γενιάς, ως αποτέλεσμα της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος και της κατάρριψης των βασικών πολιτικών αξιών που αναλύθηκαν ανωτέρω και οι οποίες στοχεύουν στην συμμετοχή στα κοινά και στον δημόσιο διάλογο. Όπως πρόσταζε και η άμεση δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας, όπου σε διαφορετική περίπτωση λεγόσουν “ιδιώτης”.
Περνώντας όμως στο σήμερα, είναι και εκείνες οι πάμπολλες φορές που περνάμε και στο άλλο άκρο, έχοντας χάσει κάθε μέτρο (βασική πολιτική αξία της πολιτικής τέχνης). Και εκεί που επιζητείται η πολιτική συμμετοχή του λαού από τους ιθύνοντες, είναι εκείνοι αυτήν την φορά που συνεισφέρουν τα μέγιστα στην κατακρεούργηση του δημοσίου διαλόγου, έχοντας χάσει κάθε μέτρο στον (πολιτικό) λόγο, και κυρίως, συμβάλλοντας στην απώθηση των ακροατών-ψηφοφόρων-πολιτών από την δημόσια σφαίρα. Εμποτίζοντας τους οι ίδιοι με εκείνη την ανεπιθύμητη ιδιότητα του “ιδιώτη”.
Όπως συμβαίνει δηλαδή συχνά-πυκνά στα τηλεοπτικά μέσα, όπου η δύναμη του μέσου-μηνύματος επιτυγχάνει την περισσότερη διάχυση. Με εντελώς αντίθετα αποτελέσματα προς το επιθυμητό για την κοινωνία όφελος, στην περίπτωση της ολοκληρωτικής καταστρατήγησης των παραπάνω εννοιών. Και με πιο πρόσφατο παράδειγμα, εκείνο της σφοδρής αντιπαράθεσης Πέτρου Κωνσταντινέα – Άδωνη Γεωργιάδη σε τηλεοπτικό πλατό, όπου το μέτρο χάθηκε. Με τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ να αποδεικνύεται όχι μόνο αμετροεπής, αλλά και υποστηρικτής μιας κουλτούρας μιας δήθεν πολιτικής παιδείας.
Το διακύβευμα της κουλτούρας της πραγματικής πολιτικής παιδείας ωστόσο, ενυπάρχει, και θα διαιωνίζεται. Όπως οι σκέψεις των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, που παρά τις προστριβές με το παρόν, το πραγματικό μήνυμά τους μένει αδιάβλητο στους αιώνες.
Πρώτη δημοσίευση: ysterografa.gr
05/12/2017
