Της Αθηνάς Κοροβέση
Ο τομέας της Παιδείας αποτελεί σε κάθε χώρα ίσως το πιο παρακινδυνευμένο χαρτοφυλάκιο στην ανάληψη εξουσίας. Η χώρα μας ανήκει στην κατηγορία εκείνων των κρατών όπου ο θόρυβος γύρω από τις εκάστοτε κυβερνητικές αποφάσεις στο εν λόγω πεδίο ποτέ δεν καταλάγιασε. Δεν θα μπορούσαν να αποδοθούν φυσικά ευθύνες για την κατά καιρούς αγανάκτηση όλων των ενδιαφερομένων πλευρών (γονέων, μαθητών, σπουδαστών, εκπαιδευτικών), μιας και έχει καταστεί πλέον συνήθεια η αγωνία τους στο ξεκίνημα κάθε ακαδημαϊκής χρονιάς για τις αλλαγές που ανακοινώνονται συχνά πυκνά, δημιουργώντας έτσι μία ανασφάλεια, που αγγίζει έως και τις ψυχολογικές διαστάσεις της μαθητικής και φοιτητικής ψυχοσύνθεσης, και όχι μόνο. Σαν αποτέλεσμα σε αυτήν την χρόνια παθογένεια, η όποια αλλαγή ανακοινώνεται επιφέρει συγκρούσεις, ασυμφωνίες και τριγμούς στον καθημερινό διάλογο με απρόβλεπτες πολλές φορές συνέπειες.
Η καθολική ανασφάλεια που κυριαρχεί στον τομέα της Παιδείας, σε παγκόσμιο επίπεδο, ενέχει προεκτάσεις στις οποίες ο λόγος μίσους είναι παρών. Το πιο πρόσφατο εν Ελλάδι παράδειγμα αποτελεί το νεο-ψηφισθέν σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για την «Εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις», καθώς η συζήτηση γύρω από τη διάσταση της αστυνόμευσης των πανεπιστημίων πυροδότησε αντιδράσεις που οδήγησαν σε καθημερινές αντιπαραθέσεις μεταξύ πολιτικών και ακαδημαϊκών, σε διαδηλώσεις από πλευράς φοιτητών αλλά και σε διαλεκτικές ακρότητες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το τελευταίο μάλιστα αποτελεί αδιαμφισβήτητα και το πλέον ανησυχητικό σκέλος στην εξέλιξη μίας δημόσιας συζήτησης, ανεξαρτήτως θεματικής ενότητας και χαρτοφυλακίου.
Όπως όλοι διαπιστώνουμε τα τελευταία χρόνια, η έξαρση της χρήσης των social media παρέχει τη μεγαλύτερη αχτίδα φωτός στη «λάμψη» της ρητορικής μίσους, καθώς η προστασία που παρέχει ο εξ αποστάσεως λιθοβολισμός δια του πληκτρολογίου, ο οποίος πολλές φορές είναι κεκαλυμμένος από ανυπόγραφα προφίλ, αποτελεί τη μεγαλύτερη ασπίδα του «λιθοβόλου». Μία πρακτική που διαφοροποιείται από τις δημόσιες και πολιτισμένες τοποθετήσεις πολιτών και ειδημόνων επί της κάθε θεματικής προς συζήτηση, όπου οι δύο πλευρές μπορούν να εκφράσουν με κόσμιο και κατανοητό τρόπο τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της εκάστοτε πολιτικής πρωτοβουλίας.
Μία κατάσταση όπως η ανωτέρω, αποτελεί ένα δείγμα του πώς παρίσταται ο λόγος μίσους στην ημερήσια διάταξη, όταν επρόκειτο να επέλθει μία αλλαγή, πόσο μάλλον όταν αυτή θα αφορά στον πολύπαθο χώρο της Παιδείας. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπάνω τη σκέψη, και στοιχειοθετώντας τη με γεγονότα και επιχειρήματα που έρχονται αυτή τη φορά από τη γείτονα χώρα, είναι σαφές πως ενίοτε η ρητορική μίσους δεν εκφέρεται μόνο από ανώνυμα προφίλ ή από ακραίες τοποθετήσεις πολιτών, αλλά υπάρχουν και εκείνες οι περιπτώσεις που ο φορέας τους είναι κυβερνητικός αξιωματούχος.
Διακινδυνεύοντας την ευρωπαϊκή της πορεία, η Τουρκία πλήττεται από κύμα διαδηλώσεων, μαζικές συλλήψεις φοιτητών, και από επίσημες δηλώσεις εμφορούμενες από λόγο μίσους τόσο από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ερντογάν όσο και από τον υπουργό Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού. Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Twitter προσέθεσε την προειδοποιητική σήμανση για «συμπεριφορά μίσους» σε tweet του Σοϊλού, ο οποίος έκανε λόγο για σύλληψη «τεσσάρων ΛΟΑΤ διεστραμμένων». Πρόκειται για τα τέσσερα άτομα που συνελήφθησαν από την τουρκική αστυνομία μετά την ανάρτηση ενός πίνακα στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου που απεικόνιζε τον ιερότερο τόπο του Ισλάμ, την Κάμπαα στη Μέκκα, με το ουράνιο τόξο. Λίγες μέρες αργότερα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρομοίασε με “τρομοκράτες” τους φοιτητές που διαδηλώνουν σε όλη τη χώρα κατά του διορισμού νέου πρύτανη στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, και επιτέθηκε εκ νέου στο κίνημα LGBT λέγοντας ότι είναι ασύμβατο με τις τουρκικές αξίες.
Η καταδίκη από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν άργησε να έρθει για την τουρκική ρητορική σε βάρος των σεξουαλικών μειονοτήτων στην Τουρκία. Σύμφωνα με τις αρχές, από τις 4 Ιανουαρίου που οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα έχουν συλληφθεί 600 άτομα, με τους περισσοτέρους να αφήνονται ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.
Αν θα έπρεπε να απομονώσω ένα στιγμιότυπο από τις ταραχές στην Τουρκία, που κατά τα άλλα σχεδιάζει το μέλλον της εντός Ε.Ε., θα ήταν η απόγνωση στο όλο δάκρυα πρόσωπο μίας μητέρας να παρακαλεί να αφεθούν ελεύθεροι οι συλληφθέντες φοιτητές από το καθεστώς Ερντογάν. Όπως τόνισε ενώπιον των καμερών, οι φοιτητές είναι άριστοι, δεν έχουν πειράξει κανέναν, και ενώ είχαν την επιλογή να φύγουν εκτός της χώρας για τη συνέχεια της σταδιοδρομίας τους, προτίμησαν να παραμείνουν στη γενέτειρά τους γιατί το μόνο που ήθελαν ήταν να βοηθήσουν τη χώρα τους.
Η οργή στην περίπτωση αυτής της μητέρας είχε ονοματεπώνυμο -την τουρκική κυβέρνηση που με τόσο εμφανή τρόπο προβαίνει στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- εν αντιθέσει με τη ρητορική μίσους που προέρχεται από ανώνυμες πηγές και διακινείται μέσω των social media. Εδώ η σχέση είναι αντιστρόφως ανάλογη, μιας και ονοματεπώνυμο έχουν συνήθως οι αποδέκτες. Το αποτέλεσμα ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις έχει ταυτόσημα χαρακτηριστικά, είτε μιλάμε για «δολοφονίες χαρακτήρων» είτε για στιγματισμό ολόκληρων κοινωνικών ομάδων.
Ο τομέας της Παιδείας αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα που βάλλεται από τη συνήθη πρακτική των ανώνυμων και επώνυμων «λιθοβόλων» ανεξαρτήτως συνόρων. Είναι όμως και το πιο χαρακτηριστικό, μιας και είναι εκείνος ο τομέας από τον οποίο πηγάζει η δημιουργία της σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας και της πρόληψης φαινομένων μισαλλοδοξίας και ρατσισμού μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η οποία πλήττεται βάναυσα ως ο τελικός αποδέκτης της αλυσίδας μίσους.
Φωτογραφία: Getty Images
Πρώτη δημοσίευση: SOpHiSM https://sophism.media.uoa.gr/
Δεύτερη δημοσίευση: PolitisOnline
15/02/2021
